Dlaczego dokręcanie dwuetapowe to złoty standard w montażu połączeń śrubowych z dużym momentem obrotowym?

W świecie montażu przemysłowego każde połączenie śrubowe to potencjalny punkt krytyczny. Śruba, która nie została dokręcona prawidłowo, może się poluzować, prowadząc do awarii urządzenia, przestojów produkcyjnych albo – co gorsza – wypadku. Z drugiej strony nadmierne dokręcenie może zniszczyć gwint, doprowadzić do zerwania śruby czy trwałego odkształcenia łączonych elementów. Dlatego od lat w przemyśle podczas wykonywania połączeń z dużymi momentami obrotowymi stosuje się dwustopniowe dokręcanie: wstępne i końcowe.

                      ELEMENTY POŁĄCZENIA

ŚRUBY SĄ DOKRĘCONE I TWORZĄ SIŁĘ ŁĄCZĄCĄ DWA ELEMENTY POŁĄCZENIA 

Główne zadanie śruby i nakrętki to połączenie dwóch części ze sobą z odpowiednią siłą aby zapobiec ich luzowania podczas pracy.

Na połączenie mogą oddziaływać zewnętrzne siły tworzące dodatkowe naprężenia np.:

• Wibracje
• Zmiany temperatury
• Obciążenia zewnętrzne (wiatr, prądy wody, ciśnienie itp.)

Dlatego połączenie musi być tak wykonane, aby wytrzymać wszystkie siły na nie oddziaływujące. W przeciwnym wypadku może dojść do jego zerwania lub rozszczelnienia. Przyczynami wystąpienia awarii połączeń śrubowych może być między innymi niekontrolowane przykręcanie, nieskalibrowany sprzęt lub brak odpowiedniej procedury. Niepoprawne wykonywanie połączeń śrubowych jest niebezpieczne i często prowadzi do jego uszkodzenia i późniejszej awarii.

Śruby działają w połączeniu jak rozciągana sprężyna

Dlaczego dokręcanie wstępne (udar) i ostateczne (klucz RAD) to klucz do efektywnego montażu śrubowego?

Metody wykonywania połączeń śrubowych:

• Manualne / udarowe przykręcanie - wytwarzanie naprężenia w śrubie poprzez użycie klucza manualnego oraz poprzez uderzanie młotem lub wykorzystanie udarowych narzędzi skręcających
• Przykręcanie kontrolowane - wytwarzanie naprężenia w śrubie poprzez kontrolowane przyłożenie momentu za pomocą odpowiedniego narzędzia dynamometrycznego.
• Napinanie - wytwarzanie naprężenia w śrubie poprzez bezpośrednie jej naciągnięcie za pomocą napinacza do śrub.

Procedura dokręcania wstępnego i ostatecznego w montażu przemysłowym

Etap 1 – dokręcanie wstępne

Wstępne dokręcanie to szybkie „dociągnięcie” śrub za pomocą narzędzi z dużą prędkością obrotową np. udarowych. Wykonuje się je z niewielkim momentem obrotowym tak aby tylko „skasować” luz w połączeniu.

• Klucz udarowy pozwala błyskawicznie skręcić połączenie, bez konieczności precyzyjnego ustawiania momentu.
• Chodzi tylko o to, aby elementy zostały przyciągnięte do siebie i ustabilizowane przed końcowym dokręceniem.
• Dzięki temu kolejne śruby w układzie (np. w kołnierzu, pokrywie, konstrukcji stalowej) dokręca się równomiernie, bez ryzyka powstawania szczelin czy przesunięć.

Etap 2 – dokręcanie końcowe (narzędziem dynamometrycznym np.: akumulatorowy klucz dynamometryczny RAD, klucz hydrauliczny Enerpac)

W drugim kroku wkracza klucz dynamometryczny o wysokiej precyzji, np. pneumatyczny, elektryczny lub akumulatorowy RAD albo klucz hydrauliczny Enerpac.

• To narzędzie umożliwia ustawienie i utrzymanie zadanego momentu dokręcania z dokładnością do kilku procent.
• Gwarantuje, że każda śruba osiągnie wymagane napięcie wstępne, czyli siłę, która utrzymuje połączenie w całości.
• W przeciwieństwie do klucza udarowego, klucz dynamometryczny działa w sposób powtarzalny i kontrolowany, a dłuższe przytrzymanie spustu nie ma wpływu na wynik końcowy.

✅ Oszczędność czasu montażu

Połączenie tych dwóch etapów to sprawdzony sposób na optymalizację montażu:

• Klucz udarowy wykonuje „brudną robotę” – szybko skręca i dociąga śruby, oszczędzając dziesiątki minut przy dużych kołnierzach czy konstrukcjach.
• Klucz dynamometryczny RAD lub Enerpac dokręca tylko na końcowy moment, bez marnowania czasu na pełne skręcanie.

Efekt? Montaż, który kiedyś zajmował godzinę, może być wykonany w kilkanaście minut.

✅ Ograniczenie kosztów RBH 

W praktyce montażowej jednym z najważniejszych wskaźników kosztowych są RBH – roboczogodziny.

• Jeśli każda śruba jest od początku wkręcana tylko precyzyjnym kluczem dynamometrycznym, proces jest wolny i kosztowny.
• Zastosowanie szybszych mniej precyzyjnych narzędzi do wstępnego dociągnięcia śrub pozwala znacząco skrócić czas pracy, a tym samym zmniejszyć liczbę roboczogodzin potrzebnych do zakończenia zadania.
• Mniej godzin = niższy koszt montażu, a jednocześnie zachowana jest 100% kontrola jakości dzięki ostatecznemu dokręceniu kluczem dynamometrycznym (np. RAD lub Enerpac).

To rozwiązanie sprawdza się szczególnie w branżach, gdzie połączeń śrubowych są tysiące: w energetyce, petrochemii, budowie maszyn czy konstrukcjach stalowych.

Efektywność + bezpieczeństwo = standard nowoczesnego montażu

Dokręcanie wstępne i końcowe to nie tylko kwestia techniczna – to standard pracy, który łączy w sobie:

• szybkość (mniej godzin montażowych),
• dokładność (utrzymanie zalecanego momentu dokręcania),
• bezpieczeństwo (eliminacja ryzyka luzowania i awarii).

Firmy, które wdrażają takie procedury, zyskują realne oszczędności w kosztach robocizny, a jednocześnie budują przewagę jakościową – ich instalacje są trwalsze i bezpieczniejsze.

Podsumowanie:
Dokręcanie wstępne + dokręcanie końcowe to połączenie szybkości i precyzji. Dzięki temu skracamy czas montażu, redukcja kosztów roboczogodzin montaż, a przy tym mamy pewność, że każde połączenie śrubowe jest zgodne ze specyfikacją techniczną. To rozwiązanie, które dziś powinno być złotym standardem w nowoczesnym montażu przemysłowym.

FAQ: Dokręcanie wstępne i ostateczne śrub

1. Jak prawidłowo dokręcać śruby udarem i kluczem dynamometrycznym?

Dokręcanie zaczyna się od wstępnego dociągnięcia śrub kluczem udarowym – szybko i bez precyzyjnego momentu. Dopiero w drugim kroku stosuje się klucz dynamometryczny (np. RAD, Enerpac), aby nadać śrubie dokładnie taki moment, jaki przewidział producent. To połączenie gwarantuje szybkość i bezpieczeństwo.

2. Dlaczego stosuje się dokręcanie wstępne i ostateczne?

Dwustopniowa procedura skraca czas montażu, zmniejsza ryzyko uszkodzenia elementów i zapewnia kontrolowany preload śruby. Wstępny udar ustawia śrubę na miejscu, a klucz dynamometryczny zapewnia precyzyjny moment dokręcenia.

3. Czy klucz udarowy nadaje się do ostatecznego dokręcania śrub?

Nie. Klucz udarowy jest szybki, ale nieprecyzyjny – moment zależy od wielu czynników (ciśnienie powietrza, operator, tarcie, długość trzymania spustu). Do końcowego dokręcania używa się zawsze klucza dynamometrycznego.

4. Jak klucz RAD pomaga w kontroli momentu dokręcania?

Klucze RAD (pneumatyczne, elektryczne lub akumulatorowe) umożliwiają ustawienie i utrzymanie dokładnego momentu z wysoką powtarzalnością. To eliminuje błędy wynikające z pracy „na wyczucie” i gwarantuje, że połączenie śrubowe osiąga wymagany moment dokręcania.

5. Jak procedura „udar + RAD” wpływa na czas montażu?

Udar wstępnie wkręca i dociska śruby błyskawicznie, a klucz RAD wykonuje tylko precyzyjne dociągnięcie. Dzięki temu czas montażu może być krótszy nawet o 30–40%, co znacząco zmniejsza koszty roboczogodzin (RBH).

6. Jak obliczyć preload śruby i dobrać moment dokręcania?

Preload (siła rozciągająca śrubę) zależy od klasy wytrzymałości śruby, średnicy rdzenia gwintu i współczynnika tarcia. Najprościej korzystać z tabel momentów dokręcania dostarczonych przez producenta. W krytycznych zastosowaniach stosuje się też napinanie śrub (ASTech, Enerpac), metodę moment + kąt (narzędzia z pomiarem momentu i kąta RAD) lub pomiar wydłużenia śruby (Dakota).

7. W jakich branżach stosuje się dokręcanie wstępne i ostateczne?

Najczęściej w branżach, gdzie liczy się bezpieczeństwo i powtarzalność:

• energetyka (turbiny, kołnierze),
• petrochemia (rurociągi, zbiorniki),
• budowa maszyn i konstrukcji stalowych,
• motoryzacja (np. koła, silniki).

Zobacz ofertę dla elektrowni wiatrowych, zapoznaj się z naszą ofertą. 

KLIKNIJ, ABY POBRAĆ KATALOG